Kỳ 1: Lái xe “phê” ma túy - Hiểm họa khôn lường 

Những năm gần đây, tệ nạn ma túy được nhắc đến nhiều hơn khi cả nước xảy ra nhiều các vụ tai nạn giao thông đường bộ đặc biệt nghiêm trọng liên quan đến việc tài xế có sử dụng ma túy điều khiển phương tiện giao thông. Thực trạng này đã và đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng mất an toàn giao thông.

Nghiên cứu cho thấy, tất cả các loại ma túy dù tác động khác nhau đến hệ thần kinh và hành vi của người sử dụng nhưng đều gây ảnh hưởng xấu đến sinh hoạt, khả năng xử lý tình huống. Đặc biệt với nghề lái xe, tài xế nghiện ma túy có thể gây nguy hiểm cho người khác khi rơi vào hai trạng thái đói thuốc hoặc phê thuốc. Nếu đói thuốc, lái xe sẽ mệt mỏi, ngáp liên tục, chảy nước mắt, thiếu quan sát và xử lý tình huống chậm. Còn khi phê thuốc, lái xe sẽ hưng phấn quá độ, dễ mất kiểm soát về thần kinh và thường có xu hướng phóng nhanh, vượt ẩu gây tai nạn giao thông (TNGT). Được biết, tại cơ sở tư vấn, điều trị và cai nghiện ma túy thường xuyên có khoảng 430-450 bệnh nhân, trong đó, có khoảng 8-10% học viên từng làm nghề lái xe. 

Bác sĩ Lê Đức Hùng Giám đốc Cơ sở Tư vấn và điều trị, cai nghiện ma tuý (Sở Lao động, Thương binh và Xã hội) cho biết: Mỗi loại ma túy khác nhau tác động đến não bộ và gây rối loạn hành vi, nhận thức khác nhau. Trên thực tế, các dạng ma túy được chia thành ba nhóm. Nhóm thứ nhất là nhóm ma túy giảm đau, an thần, gây ngủ là nhóm thuốc phiện, hêrôin, khi lái xe sử dụng loại này sẽ buồn ngủ, mệt mỏi. Nhóm thứ hai, tác động tâm thần, hay thần kinh trung ương gồm ma túy đá, ma túy tổng hợp. Nhóm này gây hoang tưởng, ảo giác, làm cho người dùng phấn khích, luôn say mê với ảo giác của mình và dẫn đến không làm chủ được hành vi. Nhóm thứ ba là nhóm ma túy gây rối loạn ý thức, nhận thức gồm cần sa, cỏ Mỹ. Nhóm này làm cho người sử dụng hay người lái xe rối loạn quá trình nhận thức, mất định tầm, định hướng, mất định vị bản thân, trí nhớ lẫn lộn và dẫn đến các tai nạn bất ngờ mà không lường trước được. 

Trên thực tế đã xảy ra không ít vụ việc thương tâm liên quan đến việc tài xế sử dụng ma túy. Điển hình như vụ việc xảy ra tại tỉnh Long An khi tài xế xe container Phạm Thành Hiếu lao thẳng vào hàng loạt phương tiện đang dừng chờ đèn đỏ vào đầu năm 2019. Hậu quả làm ba người tử vong tại chỗ, một người tử vong tại bệnh viện, 18 người khác bị thương, 21 xe máy hư hỏng. Hay tại Thái Nguyên, vào tháng 32019, trên địa bàn xã Hóa Trung (Đồng Hỷ), chiếc xe tải do tài xế Nguyễn Văn Khoản (24 tuổi, trú tại huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang) điều khiển đã đâm trực diện vào một chiếc xe đi ngược chiều khiến 1 người chết và 7 người bị thương. Qua kiểm tra nhanh tại hiện trường, lực lượng chức năng phát hiện tài xế Nguyễn Văn Khoản dương tính với ma túy. 

Bác sĩ Chuyên khoa II Nguyễn Thị Phước Bình, Trưởng khoa Tâm thần, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên thông tin: Sở dĩ nhiều lái xe hay truyền cho nhau “kinh nghiệm” sử dụng ma túy để tránh mệt mỏi, buồn ngủ vì các loại ma túy ngay sau khi sử dụng có thể khiến não bộ tỉnh táo tức thời. Trong thời gian đầu sử dụng ma túy, đặc biệt là ma túy đá thường tạo ra ảo giác hưng phấn, dễ chịu nhưng về lâu dài sẽ làm các tế bào não bị tổn thương, dần dần bị hủy hoại và gây ra những tác hại nghiêm trọng về sức khỏe như: Trầm cảm, mệt mỏi, rối loạn tâm thần, gây ra hoang tưởng hay ảo giác...

Để tìm hiểu thực tế, chúng tôi đã trao đổi với một số học viên từng làm nghề lái xe tại Cơ sở Tư vấn, điều trị và cai nghiện ma túy (Sở Lao động, Thương binh và Xã hội) về những tình huống khi sử dụng ma túy và điều khiển phương tiện tham gia giao thông. 

Nói về điều này, học viên N.T.L, bộc bạch: Cuối năm 2016, trong khi đi phụ xe ô tô đường dài, tôi bị bạn bè lôi kéo sử dụng ma túy. Họ cho biết, đây là “bí quyết” của dân lái xe khi chạy xe đường dài để tránh mệt mỏi. Sau này khi chuyển sang làm lái chính, bị áp lực về doanh số, tăng thu nhập, tôi ngày càng phụ thuộc vào chất kích thích. Nhiều khi chạy xe mà trong người không có ma túy thì không chịu nổi, cảm thấy trong người bứt rứt, thậm chí sẵn sàng dừng xe, bỏ khách giữa đường để đi tìm ma túy. Có lúc đang phê thuốc nhưng đến chuyến vẫn chạy xe.

Trò chuyện với chúng tôi về những lần sử dụng ma túy khi lái xe, anh D.N.H bảo: Tôi thường xuyên chạy xe đường dài các tuyến Thái Nguyên - Thanh Hóa - Nghệ An, Thái Nguyên - Hải Phòng. Công việc tương đối mệt mỏi, có những ngày chạy xe trên 10 tiếng liên tục. Càng đi đường dài thì càng dùng nhiều ma túy, cả ma túy dạng hêrôin và ma túy tổng hợp. Trung bình mỗi ngày, tôi tốn 1 triệu đồng mua ma túy. Nhiều lúc, sau khi dùng ma túy tôi gặp phải tình trạng ảo giác khi đang lái xe như hay giật mình, không ước lượng được khoảng cách với xe đối diện hoặc không làm chủ được tốc độ. Trong cơn “phê”, không ít lần tôi tự tưởng tượng ra có xe ngược chiều đâm vào xe mình mà phanh gấp hoặc tự đâm vào lề đường. Mỗi lần như vậy tôi lại muốn từ bỏ ma túy nhưng cuối cùng cơn “vật thuốc” lại làm mất hết lý trí.

Còn anh N.H.K cho biết: Trước kia, do bạn bè lôi kéo, tôi “bập” vào ma túy lúc nào không hay. Sau này, khi làm lái xe chuyên chở hàng cho một công ty ở Hà Nội, tình trạng nghiện của tôi ngày càng nặng. Điều khiển phương tiện trong cơn “phê” ma túy, không ít lần tôi không làm chủ được tốc độ, chân tay chậm chạp, kỹ năng xử lý tình huống giảm, hậu quả là để xảy ra va chạm với phương tiện giao thông khác. Tuy nhiên, cảm giác khi đó chỉ là chưa tỉnh táo, giận dữ với đối phương. Phải đến khi qua cơn “phê” mới nhận thức được về sự việc và cảm thấy sợ hãi.

Trong cơn ảo giác, lái xe trở thành những “hung thần xa lộ” và những chiếc vô lăng như “lưỡi hái tử thần” cướp đi sinh mạng của nhiều người. Do đó, yêu cầu đặt ra là phải có những giải pháp, chế tài đủ mạnh để giải quyết triệt để tình trạng này.