(1).jpg "Sau quá trình xả nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và các nhu cầu sử dụng nước khác, thời điểm hiện tại, mực nước hồ Núi Cốc thấp hơn so với bình thường khoảng 2,5m. Ảnh tư liệu.")
Lật giở lại quá khứ, trước năm 1975, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định phê duyệt thiết kế kỹ thuật xây dựng công trình đại thủy nông Núi Cốc. Theo đó, công trình có 1 đập chính và 7 đập phụ, mức nước dâng bình thường ở cao trình cos 46,25m và cao trình đỉnh lũ là cos 48,25m. Tuy nhiên, sau đó mức nước trữ tại hồ thời gian đầu chỉ đạt cos 42,6m nên không ít diện tích đất canh tác của người dân chưa bị ngập đến, nên nhiều hộ dù đã chuyển ra khỏi vùng lòng hộ lại quay về làm ăn, sinh sống.
Từ năm 1988, UBND tỉnh Bắc Thái (nay là tỉnh Thái Nguyên) ban hành quyết định về quản lý khai thác và bảo vệ hệ thống đại thủy nông Núi Cốc, trong đó có quy định toàn bộ vùng lòng hồ ứng với cao trình 48,25m (mức nước thiết kế cao), đồng thời nghiêm cấm việc xây dựng nhà ở, đào ao, đào giếng, trồng cây dài ngày trong phạm vi hành lang bảo vệ công trình, kênh mương. Năm 2001, tràn xả lũ số 2 của hồ Núi Cốc được xây dựng và hoàn thành với mức nước trữ lòng hồ đạt cao trình thiết kế cos 46,25, nhiều diện tích đất canh tác, đất ở của người dân 5 xã vùng bán ngập của Đại Từ, trong đó có xã Lục Ba bị úng nước. Lúc này, nhiều hộ dân ở và sản xuất dưới mức nước này đã được di dời đi nơi khác tái định cư. Tuy vậy, hiện nay vẫn còn không ít hộ dân đang ở và sinh sống ổn định trong vùng bán ngập từ cos nước 46,25m đến 48,25m, được cấp GCNQSDĐ từ trước năm 1975.
Trên cơ sở quy định tại khoản 2, điều 3, Thông tư số 03/2012/TT-BTNMT ngày 12/4/2012 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định việc quản lý, sử dụng đất vùng bán ngập lòng hồ thủy điện, thủy lợi, tháng 6/2013, Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên đã có văn bản hướng dẫn cấp GCNQSDĐ, trong đó nêu rõ: Không thực hiện việc cấp GCNQSDĐ cho các hộ gia đình, cá nhân có đất nằm trong lòng hồ Núi Cốc từ cos 46,25m đến cos 48,25m. Mới đây, trả lời ý kiến kiến nghị của cử tri xã Lục Ba gửi đến trước và sau Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIV về vấn đề này, UBND tỉnh đã khẳng định: Việc các hộ dân xã Lục Ba đề nghị được cấp đổi, cấp mới, cho tặng quyền sử dụng đất từ cos 46,25m đến cos 48,25m là trái quy định, không có cơ sở giải quyết. UBND tỉnh cũng đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với huyện Đại Từ xem xét thật kỹ lưỡng vấn đề này, tham mưu cho UBND tỉnh ban hành văn bản trả lời kiến nghị của cử tri xã Lục Ba trước ngày 30/3/2021.