Sau cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn năm 1940, thực dân Pháp điên cuồng khủng bố, đàn áp phong trào cách mạng trong vùng. Trung ương Đảng chỉ đạo phải duy trì lực lượng vũ trang Bắc Sơn, cử thêm cán bộ lên tăng cường hoạt động ở vùng này, căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai dần hình thành đặt dưới sự chỉ đạo của Ban Thường vụ Trung ương và Xứ ủy Bắc Kỳ. Đầu năm 1941, Đội du kích Bắc Sơn phát triển thành Cứu quốc quân (Đội Cứu quốc quân I) tích cực hoạt động mở rộng địa bàn, có tác dụng thúc đẩy phong trào cách mạng ở Võ Nhai phát triển nhanh chóng. Trước tình hình này, thực dân Pháp tăng cường điều quân đàn áp dã man khiến Cứu quốc quân phải phân tác lực lượng, rút khỏi căn cứ để bảo toàn, lực lượng. Đồng chí Hoàng Quốc Việt, Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đảng cùng các đồng chí lãnh đạo căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai chủ trương khôi phục lại Đội Cứu quốc quân để duy trì tiếng súng vũ trang từ cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, cổ vũ phong trào cách mạng.

 

Trong bối cảnh đó, ngay giữa vòng vây của hàng ngàn tên địch, ngày 15-9-1941, Đội Cứu quốc quân II được thành lập tại khu rừng Khuôn Mánh (xã Tràng Xá). Đội gồm 36 người, vài ngày sau tăng lên 46 người, Ban Chỉ huy gồm 3 đồng chí: Chu Văn Tấn là Chỉ huy trưởng, Nguyễn Cao Đàm là Chính trị chỉ đạo viên, và Trần Văn Phấn là Chỉ huy phó. Ngay tại Lễ thành lập, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã trao lá cờ đỏ sao vàng và giao nhiệm vụ cho Đội tích cực đấu tranh chống địch khủng bố, trừ gian, diệt phản động đầu sỏ, bảo vệ cơ sở cách mạng, đồng thời không ngừng củng cố và phát triển các đội tự vệ.

 

Sau khi thành lập, Đội Cứu quốc quân II được phân chia thành nhiều đơn vị nhỏ đi vào cơ sở để đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống địch khủng bố. Với tinh thần yêu nước, dũng cảm, Đội đã lập nhiều chiến công hiển hách, tiêu biểu như trận đánh ở đèo Bắp tiêu diệt tên Đức Phú phản động gian ác; trận Mỏ Nùng, Lâu Hạ; trận suối Bùn, xã Tràng Xá; trận Lân Han… Cùng với đấu tranh vũ trang, Đội Cứu quốc quân II cũng đẩy mạnh công tác binh vận, tích cực tuyên truyền, giác ngộ quần chúng. Qua đó góp phần quan trọng củng cố niềm tin của nhân dân vào cách mạng, thúc đẩy phong trào ở địa phương và những tỉnh lân cận, duy trì vững chắc căn cứ địa Bắc Sơn – Võ Nhai, tạo điều kiện liên thông với căn cứ địa Cao Bằng.

 

Cùng với sự vận động, phát triển nhanh chóng của phong trào cách mạng cả nước, ngày 21-3-1945, lực lượng của Đội Cứu quốc quân II và với đông đảo quần chúng nhân dân đánh chiếm châu lỵ La Hiên, thành lập chính quyền cách mạng cấp huyện đầu tiên ở tỉnh Thái Nguyên. Đến trung tuần tháng 4-1945, chính quyền ở các xã trong toàn châu Võ Nhai đã về tay nhân dân. Thắng lợi này là kết quả của quá trình đấu tranh bền bỉ và anh dũng của nhân dân các dân tộc Võ Nhai, trong đó nòng cốt là lực lượng của Đội Cứu quốc quân II.

 

Xã Tràng Xá tự hào là nơi ra đời và địa bàn hoạt động quan trọng của Đội Cứu quốc quân II đang khẳng định vị thế của một xã trung tâm phía Nam huyện. Kết cấu hạ tầng, bộ mặt nông thôn và đời sống của người dân chuyển biến tích cực từng ngày, xã phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới vào năm 2017. Cả huyện vùng cao Võ Nhai cũng đang không ngừng “chuyển động” trên tất cả các lĩnh vực. Hết năm 2016, phần lớn các chỉ tiêu quan trọng của huyện đều đạt và vượt kế hoạch đề ra, cơ cấu kinh tế thay đổi theo hướng tích cực, văn hóa, giáo dục được quan tâm đầu tư phát triển, hệ thống chính trị từ huyện đến cơ sở được xây dựng vững mạnh…

 

“Tiếng vọng” từ rừng Khuôn Mánh lịch sử, những cống hiến và hy sinh của những chiến sĩ Cứu quốc quân như lời nhắc nhở, động viên thế hệ cháu con không ngừng phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, hướng đến tương lai.