Những ngày này về xóm Bắc, chúng tôi bắt gặp không ít thửa ruộng người dân để cỏ dại mọc chi chít. Theo ông Ngô Xuân Nguyên, Trưởng xóm Bắc, xóm có 56 hộ dân thì hầu hết diện tích đất nông nghiệp của bà con (khoảng 16ha) gặp khó khăn về nguồn nước. Hằng năm, trong số này, chỉ có trên 50% diện tích có khả năng cấy lúa, 30% bà con trồng cây màu (tuy nhiên năng suất cây trồng cao nhất cũng chỉ đạt 70%), số còn lại là bỏ không. Vụ đông năm nay, xóm có khoảng 3ha ngô đang ở giai đoạn trỗ cờ, phun râu nhưng không lấy được nước kịp thời, trong khi, thời tiết không thuận lợi nên năng suất sẽ không đạt.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu nước sản xuất ở xóm Bắc kéo dài nhiều năm nay một phần là do chân ruộng cao, lại cách xa kênh dẫn nước chính (kênh hồ Núi Cốc) hơn 2km. Mặt khác, nước từ kênh chính dẫn về xóm phải đi qua hệ thống mương của 10 tổ dân phố thuộc phường Đồng Tiến nên khi nguồn nước dẫn về đến xóm Bắc thì đã quá khung thời vụ khoảng 10 ngày. Năm 2010, người dân trong xóm đã chủ động mở rộng, cải tạo tuyến mương Đồng Dơi với chiều dài 700m để lấy nước trực tiếp từ kênh Đông (không qua phường Đồng Tiến) nhưng tình trạng này cũng không được cải thiện. Đặc biệt, năm 2013, tuyến kênh mương dẫn nước từ kênh chính của xóm có chiều dài 700m nằm trong diện tích đất bị thu hồi phục vụ giải phóng mặt bằng xây dựng Khu công nghiệp Yên Bình nên tình trạng thiếu nước càng trở nên trầm trọng hơn. Vào mỗi vụ, xóm đã thành lập Tổ dẫn nước (gồm 5 người) lấy nước từ mương chính qua hệ thống mương đất được làm tạm thời để bà con sản xuất kịp thời vụ. Tuy nhiên không hiệu quả. Tình trạng trên kéo dài, khiến bà con nơi đây không còn mặn mà với việc làm ruộng.

Bà Tạ Thị Minh, một hộ dân trong xóm cho biết: Gia đình có 8 sào lúa nhưng mỗi vụ chỉ thu hoạch được 4-5 tạ thóc, trong khi nếu có đủ nước, năng suất có thể đạt gần 1,5 tấn. Còn bà Hoàng Thị Đào trăn trở: Hiện nay, mong muốn lớn nhất của bà con là nhà đầu tư sớm làm lại kênh mương đã bị thu hồi đất hoặc thị xã đầu tư xây dựng một trạm bơm nước đặt tại xóm.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Dương Văn Hiến, Trưởng phòng Kinh tế T.X Phổ Yên cho biết: Cánh đồng thuộc xóm Bắc vốn có địa thế cao hơn các địa phương khác, lại ở cách xa nguồn nước chính nên vấn đề nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp còn nhiều khó khăn. Cũng vì thế, mặc dù xóm có hệ thống kênh mương với chiều dài hơn 2km đã được cứng hóa 70% nhưng chưa phát huy được hiệu quả. Với hệ thống mương bị thu hồi phục vụ dự án, chúng tôi đã nhiều lần đề nghị chủ đầu tư làm lại kênh mương để đảm bảo sản xuất cho bà con nhưng họ mới làm một kênh mương đất để người dân sử dụng tạm thời. Năm 2016, thị xã đã đầu tư xây dựng một trạm bơm nước đặt tại xóm Tân Long 3, phục vụ nước tưới cho 4 xóm gồm: Tân Long 3, Đông, Nam, Bắc nhưng mới chỉ đáp ứng được ¼ diện tích gieo cấy của xóm. Để giúp người dân chủ động sản xuất, hằng năm, các phòng chuyên môn cũng khuyến cáo bà con tích cực nạo vét kênh mương, chủ động dẫn nước sớm để gieo trồng kịp thời vụ. Đối với những diện tích quá xa nguồn nước, bà con nên lựa chọn các giống cây màu có khả năng chịu hạn tốt như: ngô, lạc, đỗ để trồng hoặc giảm diện tích để đảm bảo lượng nước tưới. Tuy nhiên, một số hộ dân vẫn gieo cấy lúa vào diện tích khó chủ động nguồn nước nên năng suất không đảm bảo.