Tảo hôn là hủ tục hiện vẫn còn tồn tại, đặc biệt là ở vùng (DTTS). Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do trình độ dân trí trong vùng đồng bào DTTS và miền núi không đồng đều; do phong tục tập quán lâu đời ăn sâu vào nếp sống của người dân, các bậc phụ huynh thường có đính ước với nhau (nhận con dâu, con rể) từ rất sớm; điều kiện kinh tế khó khăn nên tình trạng trẻ em bỏ học, thất học, hiểu biết pháp luật hạn chế, tiếp cận với các thông tin đại chúng còn khó khăn dẫn đến kết hôn sớm... và hậu quả của việc TH và kết HNCHT gây ra sẽ khiến chất lượng dân số suy giảm, suy thoái nòi giống, ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực và là một trong những lực cản đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, tiến bộ xã hội và sự phát triển bền vững của vùng DTTS; làm tăng tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em, tăng tỷ lệ tử vong ở trẻ, tăng tỷ lệ tử vong của bà mẹ liên quan đến thai sản... Vì vậy các cấp, ban, ngành chức năng của huyện Định Hoá thời gian qua đã vào cuộc tích cực, trong đó đã phát huy có hiệu quả của đội ngũ người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS.

Xóm Yên Hoà, xã Bình Yên, có 104 hộ với trên 400 nhân khẩu, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm trên 35%. Những năm qua, xóm không xảy ra tình trạng TH trong vùng đồng bào DTTS. Để có được kết quả đó là nhờ sự đóng góp không nhỏ của các tổ chức, đoàn thể của xóm, trong đó, phải kể đến sự đóng góp tích cực của ông Ma Quang Tiều, Người có uy tín xóm Yên Hoà.

Trong 6 năm qua, ông Tiều tích cực đến từng hộ dân có con em sắp đến độ tuổi kết hôn để tuyên truyền việc thực hiện các quy định của pháp luật về hôn nhân gia đình, tác hại của việc TH và HNCHT. Nhờ đó, ý thức của đồng bào đã được nâng lên, trong xóm không còn xảy ra tình trạng TH. Ông Tiều cho biết: Xóm đã đưa tiêu chí không TH, HNCHT vào quy ước của xóm. Đồng thời triển khai lồng ghép tuyên truyền thông qua các buổi họp xóm, các lớp tập huấn và qua loa phát thanh của xóm.

Không chỉ có xóm Yên Hoà, 5 năm qua, trên địa bàn xã Bình Yên không xảy ra tình trạng TH và HNCHT. Ông Ngô Xuân Điển, Chủ tịch UBND xã Bình Yên cho biết: Để giảm tình trạng TH và HNCHT, hàng năm, xã chỉ đạo Trạm Y tế xã phối hợp các tổ chức đoàn thể của xã, xóm tuyên truyền, phổ biến chính sách dân số - kế hoạch hoá gia đình tới người dân. Trong quá trình đó, phát huy vai trò của người có uy tín ở 8/9 xóm để vận động người dân xoá bỏ hủ tục lạc hậu trong hôn nhân, ký cam kết không vi phạm Luật Hôn nhân gia đình. Cùng với đó, tuyên truyền, vận động các gia đình cho con em đi học để nâng cao dân trí...

Huyện Định Hoá có trên 26.000 hộ với gần 90.000 nhân khẩu, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số (Tày, Nùng, Mông, Dao...) chiếm trên 70%. Sau 5 năm thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng TH và HNCHT trong vùng DTTS giai đoạn 2015-2020” huyện Định Hoá có 28 trường hợp tảo hôn trong tổng số gần 4.000 cặp kết hôn, là huyện có ít nhất trường hợp (TH) trong số 5 huyện miền núi, vùng cao có đông đồng bào DTTS (Định Hoá, Võ Nhai, Phú Lương, Đồng Hỷ, Đại Từ).

Trước năm 2015, trên địa bàn huyện Định Hoá có đến trên dưới 100cặp đôi TH. Trước thực trạng đó, Phòng Dân tộc huyện đã phối hợp với Phòng Tư pháp, Trung tâm Y tế và UBND các xã tuyên truyền về Luật Hôn nhân và Gia đình đến các thôn, xóm, thu hút trên 1.000 lượt người dân trên địa bàn tham gia; phối hợp với Ban Dân tộc tỉnh tổ chức lớp tập huấn, triển khai Đề án cho trên 200 đại biểu là cán bộ xã, trưởng các đoàn thể ở xóm vùng DTTS... Với sự vào cuộc của các ban ngành, đoàn thể từ cấp huyện đến các xã, xóm những năm gần đây, tình trạng TH và HNCHT trong đồng bào DTTS ở huyện Định Hoá đã được ngăn chặn, giảm đáng kể.

Ông Lưu Hồng Khoa, Trưởng Phòng Dân tộc huyện Định Hoá cho biết: Điều quan trọng nhất là tuyên truyền cho từng bậc phụ huynh và thanh, thiếu niên hiểu được Luật Hôn nhân và gia đình, những nguy hiểm, hậu quả của TH và HNCHT, để chính họ biết phòng, tránh. Phòng đã phối hợp với các trường THCS, THPT đưa nội dung TH, HNCHT vào các buổi sinh hoạt ngoại khóa nhằm giúp các em học sinh vùng đồng bào DTTS hiểu rõ hơn. Đồng thời huyện cũng chỉ đạo các xã quyết liệt trong xử lý các trường hợp TH. Thời gian tới, để giảm thiểu TH, cũng như tiến tới xoá bỏ tình trạng này Phòng sẽ phối hợp đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền nhằm nâng cao ý thức cho người dân về tác hại, hệ lụy của TH và HNCHT, góp phần nâng cao chất lượng dân số vùng DTTS.