Kết thúc muộn hơn so với thông lệ, ngay trước thời điểm đánh dấu 100 ngày đầu nhiệm kỳ, bài phát biểu của Tổng thống Biden diễn ra trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế và y tế mà chính quyền của ông đang phải đối mặt.

Tuy nhiên, vượt xa hơn việc lèo lái đất nước trong bối cảnh khó khăn hiện nay, bài phát biểu của ông Biden còn hàm chứa nhiều biểu tượng, từ việc thu nhỏ quy mô khán giả do đại dịch COVID-19, tới hình ảnh lịch sử khi có 2 người phụ nữ ngồi phía sau ông.

Kết thúc cuộc chờ đợi dài – ông Biden muốn đi nhanh hơn

Ông Biden không phải là nhân vật xa lạ trên chính trường Mỹ trong hàng chục năm qua.

Ông từng ngồi phía sau Tổng thống Barack Obama suốt 8 năm, cùng với các chủ tịch Hạ viện. Ngày 28-4 cũng là  trong một không gian tương tự, nhưng lần này, ông không ngồi ở vị trí thứ 2 nữa.

“Thật tốt khi được trở lại” ông Biden nói khi mở đầu bài phát biểu của mình.

Ông Biden có thể đã chờ đợi rất lâu để tới được vị trí số một, sau 2 lần chạy đua vào Nhà Trắng nhưng thất bại. Nhưng lần này, khi đã ở vị trí cao nhất, ông không muốn phải chờ đợi lâu để các chương trình của mình được thông qua.

Ông Biden đã không đưa ra lời xin lỗi vì đã phê duyệt gói kích thích 1.900 tỷ USD mà không có sự ủng hộ của Đảng Cộng hòa trong những tuần đầu tiên của nhiệm kỳ. Thay vào đó, ông khẳng định đó là vấn đề cấp bách, đồng thời kêu gọi các nghị sỹ nhanh chóng xem xét các dự luật tiếp theo.

Nước Mỹ đang ở thời điểm bước ngoặt trong lịch sử và cần phải làm nhiều hơn chứ không phải chỉ là xây dựng lại mọi thứ tốt đẹp hơn.

“Chúng tôi hoan nghênh các ý tưởng. Vì thế, hãy cùng nhau làm việc. Tôi muốn trình bày với Quốc hội kế hoạch của tôi trước khi chúng ta đi vào các cuộc thảo luận sâu hơn. Tôi muốn gặp những người có ý tưởng khác biệt. Chúng tôi hoan nghênh các ý tưởng mới. Nhưng phần còn lại của thế giới sẽ không chờ đợi chúng ta. Tôi chỉ muốn nói rõ rằng: trên quan điểm của tôi thì không làm gì không phải là một lựa chọn. Chúng ta không thể mải miết cạnh tranh với một nước khác và quên đi sự cạnh tranh với phần còn lại của thể giới để giành chiến thắng trong thế kỷ 21”, Tổng thống Biden nhấn mạnh.

Chính phủ lớn là một chính phủ tốt hơn

Một trong những tuyên bố khiến bài phát biểu của ông Biden trở nên sinh động hơn chính là hiệu quả lãnh đạo của chính phủ. Một chính phủ làm việc đúng hướng sẽ cải thiện đời sống của người dân Mỹ.

“Chúng ta phải chứng minh nền dân chủ vẫn có hiệu quả. Chính phủ chúng ta vẫn đang làm việc  và có thể đem lại điều đó cho người dân. Trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ của tôi, chúng ta đã hành động để khôi phục niềm tin của người dân về nền dân chủ mà chúng ta mang tới. Chúng ta đang tiêm chủng toàn quốc, tạo ra hàng trăm nghìn việc làm. Chúng ta đang đem lại những kết quả thực tế mà người dân có thể nhìn thấy và cảm nhận được trong cuộc sống riêng của họ”, ông Biden nói.

Điều đó khác biệt với tuyên bố của Tổng thống Bill Clinton trong thông điệp liên bang năm 1996 rằng “thời của chính phủ lớn đã kết thúc”. Cũng tại bục phát biểu trước Quốc hội 25 năm sau đó, ông Biden dường như tuyên bố điều ngược lại:  đã đến lúc chính phủ lớn trở lại – và đi cùng với điều đó là cơ hội chứng minh nó vẫn còn hoạt động.

“Những đột phá khoa học đã đưa chúng ta lên Mặt Trăng và giờ là Sao Hỏa, điều chế nhiều loại vaccine, đem lại cho chúng ta Internet và nhiều điều khác. Đây là những khoản đầu tư mà chúng ta cùng nhau thực hiện, như một đất nước và chỉ có chính phủ trong một vị thế nhất định mới có thể thực hiện”, ông Biden khẳng định.

Cuộc khủng hoảng y tế và sự suy thoái kinh tế hiện nay đã làm thay đổi cách nhìn của người dân Mỹ về những gì chính phủ có thể làm cho họ. Tuy nhiên, ông Biden được hưởng lợi từ việc thay đổi cách nhìn về những vấn đề dài hạn như biến đổi khí hậu và cải cách hình sự, những điều đòi hỏi sự can thiệp của chính phủ để đem lại những kết quả mà ngày càng nhiều người dân Mỹ mong muốn.

Theo cuộc thăm dò do SSRS tiến hành cho CNN, phần lớn người dân Mỹ hài lòng với cách điều hành của ông Biden trong hơn 3 tháng đầu tiên nhiệm kỳ tổng thống của ông.

COVID-19 là vấn đề không thể phớt lờ

Không có gì ngạc nhiên khi đại dịch COVID-19 có thể là một phần quan trọng trong bài phát biểu của ông Biden. Đó là thách thức lớn nhất mà ông đối mặt và vấn đề quyết định thắng/bại trong nhiệm kỳ của ông.

Cho dù ông Biden không nhắc tới vấn đề này, quang cảnh trong căn phòng ở Đồi Capitol ngày 28-4 cũng đã đủ để nhắc nhở rằng cuộc khủng hoảng vẫn đang diễn ra. Chỉ có một số lượng hạn chế các nghị sỹ được dự sự kiện. Rất nhiều ghế trống. Hai người phụ nữ ngồi phía sau ông Biden đều đeo khẩu trang.

“Những gì đạt được trong 100 ngày qua là một trong những thành tựu lớn nhất về hậu cần mà đất nước chúng ta từng chứng kiến”, ông nói.

Ông Biden cũng nêu ra mối quan ngại rằng người dân Mỹ đang do dự với việc tiêm vaccine ngừa COVID-19. Trong kịch bản xấu nhất, giới chức y tế Mỹ lo ngại nước này sẽ khó đạt được miễn dịch cộng đồng trên diện rộng nếu nhiều người quyết định không tiêm chủng.

“Hãy đi tiêm chủng. Vaccine đã có sẵn”, ông Biden kêu gọi.

Biểu tượng lịch sử

Những bài phát biểu trước quốc hội không đơn thuần chỉ là một bài phát biểu. Đây là sự kiện thường được theo dõi qua truyền hình nhiều nhất, và sự kiện năm nay còn mang một ý nghĩa lịch sử.

Đó chính là vị trí phía sau ông Biden: lần đầu tiên trong lịch sử, vị trí này là 2 người phụ nữ: Phó Tổng thống và Chủ tịch Hạ viện.

“Bà Chủ tịch Hạ viện và bà Phó Tổng thống. Chưa từng có tổng thống nào đứng trên bục phát biểu này được nói những lời như vậy”, ông nói khi bắt đầu bài phát biểu.

“Có 2 người phụ nữ ngồi ở phía sau trong lúc tổng thống phát biểu là một điều rất được chờ đón. Tôi đã nhận được nhiều cuộc gọi từ [những người bạn] quốc tế, nói rằng họ không thể chờ đợi lâu hơn để chứng kiến khoảnh khắc này”, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cho biết trước khi ông Biden bắt đầu bài phát biểu.

Thông điệp tới thế giới

Trọng tâm hàng đầu trong những ngày đầu nhiệm kỳ - và cả những khán giả chờ đón phát biểu của ông Biden – là người dân Mỹ.

Dù vậy, ông Biden không hề giấu giếm rằng những nỗ lực ở trong nước của ông cũng là thông điệp gửi tới thế giới – đặc biệt là Trung Quốc – rằng quan điểm về sự thoái trào của nước Mỹ là sai lầm.

Chính sách đối ngoại thường là chủ đề thứ yếu trong các thông điệp liên bang của tổng thống Mỹ. Thông điệp ngày 28-4 cũng không phải là ngoại lệ.

Ông Biden nhắc tới quyết định rút binh sỹ Mỹ khỏi Afghanistan trước thời điểm 11/9/2021, cạnh tranh với Trung Quốc, chương trình hạt nhân Iran, Triều Tiên và mối quan hệ với Nga.

Tuy nhiên, cho dù an ninh quốc gia không phải là trọng tâm chính của bài phát biểu, Biden cũng muốn tuyên bố rằng các vấn đề đó vẫn luôn hiện hữu.

“Trong các cuộc trao đổi của tôi với các nhà lãnh đạo trên thế giới - rất nhiều người trong số đó tôi đã biết từ lâu – bình luận mà tôi nghe nhiều nhất là ‘Chúng tôi đã thấy nước Mỹ trở lại – nhưng vấn đề là bao lâu’. Các đồng nghiệp ở Mỹ của tôi, chúng ta phải thể hiện rằng không chỉ chúng ta đã trở lại mà là chúng ta luôn ở đây”, ông Biden nhấn mạnh./.