Từ T.P Thái Nguyên, qua núi, qua đồi, qua đồng lúa chín, đi khoảng 15km du khách sẽ đến với hồ Núi Cốc. Một vùng trời nước mênh mông với 25km mặt hồ đột ngột hiện ra, phía Tây hồ là dãy núi Tam Đảo xanh thẫm trong bồng bềnh mây trắng, phía Đông hồ là vùng chè đặc sản Tân Cương với những đồi chè san sát xanh mỡ màng khiến du khách ngẩn ngơ say. Đi thuyền trên mênh mông mặt hồ, du khách sẽ được đắm chìm trong câu chuyện tình lãng mạn của hồ Núi Cốc.

Huyền thoại kể rằng: Dưới chân dãy núi Tam Đảo có chàng trai nghèo tên là Cốc có tài thổi sáo. Một năm hạn hán, chàng Cốc tìm đến nhà quan lang vùng núi Ba Lá làm thuê. Quan lang giao cho chàng việc chăn đàn trâu trong rừng. Thui thủi nơi rừng sâu, núi thẳm, nhớ quê hương, chàng Cốc đem sáo ra thổi. Tiếng sáo da diết, cô đơn đã khiến nàng Công, con gái yêu của quan lang xúc động. Theo tiếng sáo nàng đã tìm đến với chàng. Quan lang biết chuyện tìm cách hại chàng Cốc. Chàng được lệnh vào khu rừng có nhiều thú dữ để tìm ngà voi và sừng tê, quan lang hy vọng đàn thú dữ sẽ xé xác chàng Cốc, nhưng khi nghe tiếng sáo của chàng không một con thú nào ăn thịt chàng cả. Quan lang tức giận hạ lệnh đốt rừng cho chàng Cốc chết cháy,  khi ngọn lửa đang bốc lên thì một cơn mưa lớn trút xuống dập tắt lửa rừng, trong mưa gió chàng Cốc chạy thoát về túp lều của mình, chàng lấy sáo ra thổi. Lần theo tiếng sáo, nàng Công lén dắt ngựa trốn nhà cùng chàng Cốc chạy về quê chàng. Quan lang lệnh cho lũ tôi tớ phải bắt bằng được đôi trai gái. Bị truy đuổi gấp, biết không thể cùng nhau trốn thoát, nàng Công trao ngựa cho chàng Cốc chạy về chân núi Tam Đảo còn mình chịu bị bắt về giam trong hang đá. Trong hang sâu nàng than khóc ngày đêm, nước mắt thành dòng chảy mãi đến một ngày kiệt sức, nàng Công hòa thân mình trong dòng nước chảy đến quê chàng Cốc. Đau đớn khôn cùng, chàng Cốc than khóc, đến một ngày kia chàng gục xuống bên bờ sông hóa núi. Kể tù đó Thái Nguyên có sông Công núi Cốc.

Trong màu xanh ngăn ngắn của mặt hồ, trong cái tĩnh lặng của trời, mây, sông, nước, 89 hòn đào trên hồ lần lượt hiện ra góp thêm chất thơ cho hồ Núi Cốc càng trở nên quyến rũ.  Hòn đảo lớn nhất gọi là đảo Tiên Nằm, phía xa xa là đảo Cò xanh thẫm, nơi ấy mỗi khi hoàng hôn buông xuống, từng đàn cò trắng sải cánh trong chạng vạng trời chiều rồi hạ xuống đậu trắng các vòm cây trên đảo…

Là một thắng cảnh đẹp, một khu du lịch nổi tiếng của Thái Nguyên, hồ Núi Cốc đã và đang là điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước.