Cho hôm nay, cho mai sau…

1.
Trong hồ sơ gốc của tôi, mục nguyên quán ghi rõ xóm Túc Tiến, xã Túc Duyên, thành phố Thái Nguyên. Từ năm 1987, xã được lên phường, sau nhiều lần chia tách, nhà bố mẹ tôi hết thuộc tổ 40, rồi đến 22 và bây giờ là tổ 14. Nằm ngay trung tâm thành phố Thái Nguyên, về phía Đông Nam, phường Túc Duyên là hình ảnh phản chiếu chân thực từng giai đoạn phát triển từ một thị xã công - nông nghiệp của 60 năm trước đây thành một trong những đô thị hiện đại nhất miền núi phía Bắc.

Với những cánh đồng màu mỡ ven sông Cầu, Túc Duyên vốn là vùng rau xanh lớn của Thái Nguyên. Ấn tượng sâu đậm trong tôi là hình ảnh vùng quê bình yên, người dân hiền lành, sống có nghĩa tình và đặc biệt chăm chỉ với ruộng đồng. Tôi nhớ những ngày mùa, trong mùi thơm nồng nàn của lúa mới, người dân quê tôi tranh thủ phút ngừng tay, hướng về phía Nam đón làn gió mát rượi từ dòng sông đưa lên. Từ phía ấy vọng về tiếng còi báo giờ vào ca, tan ca và nổi bật trên nền trời là những ống khói lò cao của khu Gang thép. Đi hết cánh đồng về hướng Bắc là đến trung tâm thành phố, nơi có trụ sở làm việc của các cơ quan của tỉnh và của thành phố, có chợ Thái - nơi người làng tôi chở rau đến bán. 

Cho đến tận những năm 1990, con đường từ làng ra trung tâm thành phố vẫn còn rất gian nan. Đoạn đường liên xóm là đường đất, luôn lầy lội sau mỗi trận mưa và trong suốt cả mùa lũ lụt, đường nội đồng cũng chỉ là những bờ cỏ men theo các thửa ruộng. Người làm rau quê tôi chỉ có phương tiện vận chuyển duy nhất là đôi vai gầy. Mọi thứ đều chất lên đôi quang gánh đè nặng trên vai. Gánh phân gio, nước tưới, gánh rau gánh lúa từ đồng về nhà, gánh từ đồng ra chợ. Nỗi vất vả của nhà nông khiến nhiều người trong xóm khi về già đều trở thành những ông còng, bà còng. Chúng tôi vẫn nhớ như in hình ảnh các bà đội nón lá, quàng áo mưa, cắm cúi gánh rau đi chợ bán, y hệt hình ảnh “bà còng đi chợ trời mưa” trong sách giáo khoa lớp một hồi ấy. 

Xóm có nhiều nhà làm ăn rất giỏi, mùa nối mùa hết lúa đến rau, hết lứa rau này đến lứa rau khác, từ đời ông rồi đến đời cha, như nhà ông Hợi Phức, ông Nghị, nhà Hảo Dũng, nhà Lương Nhung, nhà Thủy Xuyên… Sớm khuya trên đồng, chắt bóp nhặt nhạnh từ cọng rau, họ mua được thêm nhiều đất đai, xây nhà cửa khang trang, nuôi con học hành thành tài.

2. 
Hòa vào Chương trình xây dựng nông thôn mới, Túc Duyên cũng nhanh chóng "thay da đổi thịt". Những con đường bê tông khang trang như mạch máu trên cơ thể khỏe mạnh. Các hộ dân hồ hởi chuyển đổi cách làm ăn, bắt đầu từ cơ cấu cây trồng, cách thức sản xuất… Làng thuần rau xưa bắt xuất hiện các vườn hoa rực rỡ, là địa chỉ tin cậy của các cửa hàng hoa lớn. Trong xóm "mọc" lên những vườn ươm giống rau và hoa. Rau được trồng trái vụ, rải vụ trong những nhà lưới… Hoa trồng xen canh và chuyên canh. Làng hoa Túc Duyên là địa chỉ thu hút đông người đến tham quan trải nghiệm và mua hoa mỗi dịp Tết Nguyên đán cận kề.  

Hoa và rau tiêu thụ dễ dàng tại chợ đầu mối Túc Duyên. Đường sá đi lại dễ dàng. Người làng đi làm đồng bằng xe máy, có cả xe sang như Honda SH... Xóm đã có nhà mua được ô tô tiền tỷ. Lợi thế gần chợ đầu mối, đất đai màu mỡ, người dân chăm chỉ nên rau và hoa Túc Duyên luôn được cung cấp trong tình trạng tươi non nhất, không bị giập nát, hình thức đẹp nhất, rất dễ tiêu thụ và đã trở thành một thương hiệu. 

Trong gần 20 năm qua về làm dâu và làm rau tại Túc Duyên, rất hiếm khi chị Nguyễn Thị Quế được ngủ 5 tiếng mỗi ngày. Suốt từ sáng tới chiều, vợ chồng chị xới đất, nhổ cỏ, bón phân, chăm tưới… hết mảnh ruộng này sang mảnh ruộng khác. Tối muộn, chị trở về nhà, chuẩn bị cơm tối cho cả nhà, nhắc nhở con học hành. 9 giờ tối lại tiếp tục mang đèn ra đồng cắt rau… Mọi người phụ nữ của làng rau có thời gian biểu như chị Quế, kinh tế gia đình được cải thiện đáng kể nhưng cuộc sống của họ quá chừng vất vả. 

3.
Nhìn khoảng mênh mông trước nhà vốn ngập những sắc hoa, nay đã mang hình hài một khu đô thị mới, chị Quế khoe: Em lên mấy cân bác ạ, không phải thức khuya dậy sớm nữa. Em đang tập ngủ 7-8 tiếng mỗi đêm. Vợ chồng em đang tính kiếm một công việc để làm lâu dài. Xóm đều chuyển nghề hết cả, trẻ thì đi công ty, đứng tuổi thì trông nom con cháu, các cụ được nghỉ ngơi. Đang luôn chân luôn tay bỗng dưng nhàn rỗi cũng không quen ngay được nhưng không phải vất vả mà vẫn có tiền sinh sống thì tốt quá rồi. Các hộ trong xóm còn đang mong các dự án đẩy nhanh tiến độ, để được đền bù hết diện tích đất ruộng.

Trên tiến trình phát triển của phường trung tâm thành phố Thái Nguyên, những năm gần đây, Túc Duyên đã thu hút nhiều dự án lớn vào đầu tư, với hàng loạt các khu dân cư, đường Bắc Nam kéo dài, cầu Huống… Xóm nhỏ làng rau xưa với Dự án Khu đô thị tổ 14 Túc Duyên trở thành "vùng đất vàng" nhưng vẫn giữ nguyên nét yên bình của ngày trước. Một khu phố mới đang mọc lên trên cánh đồng từng ngập trong hương sắc của nhiều loài hoa.

Vốn là những nông dân gắn bó với đất đai, ruộng đồng, trong sâu thẳm tâm hồn, họ luôn lưu luyến từng luống đất, mảnh vườn, bờ ruộng. Nhưng, niềm tự hào về sự phát triển mạnh mẽ không ngừng của thành phố quê hương trong suốt hành trình 60 năm qua đã tạo cho họ niềm tin vững chắc về một tương lai rạng rỡ. Họ hiểu rõ rằng sự chuyển đổi  ngày hôm nay là cần thiết, sẽ được đền đáp bởi những thành quả ngọt ngào mà con cháu họ sẽ gặt hái ngày mai...