Giải ngân nguồn vốn đầu tư công:
Chuyển biến nhưng chưa tích cực

Theo báo cáo từ Kho bạc Nhà nước (KBNN) tỉnh, trong khi tính đến hết tháng 5, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn đầu tư công của tỉnh đạt 27% kế hoạch vốn (KHV) thì đến hết tháng 8, con số này đã nâng lên là 50,2%, tương ứng với số tiền được giải ngân là 1.845/3.673 tỷ đồng. Trong đó, dự án Trung ương quản lý đạt 47/149 tỷ đồng; dự án địa phương quản lý đạt 1.798/3.523 tỷ đồng. Tổng số dự án được giao kế hoạch vốn để thực hiện trong năm 2019 là 3.138 công trình (từ cấp xã đến cấp tỉnh làm chủ đầu tư).

Theo đại diện lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư, thực tế cho thấy, việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn đầu tư công năm 2019 có ý nghĩa rất quan trọng, bởi nhờ đó sẽ tạo động lực duy trì và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho hai năm cuối của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020. Vì vậy, nhiệm vụ cấp bách từ nay đến cuối năm là phải gỡ nút thắt để giải ngân vốn đầu tư công đạt 100% kế hoạch được giao, qua đó tạo nguồn lực cho tăng trưởng chung của tỉnh. 

Trong thời gian qua, UBND tỉnh đã liên tục ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, trong đó đề ra những biện pháp được cho là cứng rắn để buộc các sở, ngành, địa phương, cũng đồng thời là chủ đầu tư phải quan tâm, vào cuộc chỉ đạo và thực hiện. Trong đó đáng chú ý, UBND tỉnh sẽ xem xét điều chuyển kế hoạch vốn của các dự án nếu đến ngày 30-9 chưa thực hiện giải ngân sang các dự án đủ điều kiện có nhu cầu vốn và đủ khả năng hoàn thành kế hoạch vốn năm 2019; sẽ xem xét, kiểm điểm, đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của năm đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân cố tình vi phạm, cản trở, gây chậm trễ trong việc triển khai thực hiện và giải ngân nguồn vốn đầu tư công…

Đối với các địa phương, nhiều giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn cũng đã được đặc biệt quan tâm. Theo các đồng chí Hoàng Thanh Giao, Chủ tịch UBND huyện Phú Bình; Nguyễn Văn Thủy, Chủ tịch UBND huyện Đồng Hỷ: Bên cạnh việc triển khai đầy đủ tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, các bộ, ngành và UBND tỉnh, huyện còn chú trọng tăng cường trách nhiệm của cán bộ chuyên môn để kịp thời giải quyết vướng mắc phát sinh cho chủ đầu tư và nhà thầu… Ngoài ra, một số địa phương như huyện Đại Từ còn áp dụng biện pháp xử phạt đối với những nhà thầu vi phạm thời gian thực hiện hợp đồng.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc giải ngân nguồn vốn đầu tư công cũng đang gặp phải không ít khó khăn, khi mà đến cuối tháng 8 vẫn còn 155 dự án với tổng nguồn vốn thanh toán 880 tỷ đồng (chiếm 24% tổng nguồn vốn) có tỷ lệ giải ngân đạt rất thấp, thậm chí là chưa được giải ngân. Trong đó, có 55 dự án chuyển tiếp có kế hoạch vốn năm 2019 nhưng chưa giải ngân thanh toán; 50 dự án khởi công mới năm nay chưa gửi hồ sơ pháp lý lần đầu đến KBNN; 50 dự án có tỷ lệ giải ngân thấp, dưới 30% KHV (mới giải ngân được 60/459 tỷ đồng) và gần 45 tỷ đồng các nguồn vốn chưa phân bổ chi tiết đến từng dự án. Nếu xét theo cơ cấu nguồn vốn thì trong số các nguồn vốn thực hiện dự án do địa phương quản lý, chỉ có nguồn vốn cân đối ngân sách tỉnh, huyện, xã tiến độ giải ngân đạt 57% (được 1.242/2.172 tỷ đồng); nguồn vốn kế hoạch ứng trước năm sau đạt 91% (được 36,4/40 tỷ đồng); còn lại các nguồn vốn khác đều đạt thấp. Trong đó, vốn trái phiếu Chính phủ do địa phương quản lý mới đạt 80/239 tỷ đồng (bằng 33%); vốn năm 2018 kéo dài đạt 75/235 tỷ đồng (bằng 32% KHV). 

Phân tích nguyên nhân khiến nhiều dự án chậm được giải ngân vốn đầu tư công, đại diện Sở Kế hoạch và Đầu tư cho rằng: Những tháng đầu năm, các chủ đầu tư tập trung chủ yếu cho thanh toán các công trình đã quyết toán, công trình hoàn thành và công trình chuyển tiếp; còn các dự án mới sau khi được phân giao vốn mới bắt đầu thực hiện thủ tục đầu tư nên cần thời gian để có khối lượng nghiệm thu đủ điều kiện mới được giải ngân, đó là chưa kể đến công tác giải phóng mặt bằng ở một số dự án gặp nhiều khó khăn; một số nhà thầu có tâm lý tập trung thi công, dồn khối lượng hoàn thành để nghiệm thu thanh toán 1 lần vào những tháng cuối năm nhằm giảm thiểu các thủ tục hành chính phát sinh. Ngoài ra, vai trò, trách nhiệm của các sở, ngành liên quan trong việc phối hợp theo dõi, đôn đốc các chủ đầu tư hoàn thiện các thủ tục... cũng chưa thực sự quyết liệt; một số chương trình, dự án không có khả năng thực hiện, đơn cử như Dự án hỗ trợ đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn với kinh phí 9 tỷ đồng nhưng hiện chưa có dự án nào đủ điều kiện gửi hồ sơ để được nhận hỗ trợ… Trong khi đó, nhiều dự án đã giải ngân hết kế hoạch vốn năm 2019 và vốn trung hạn mà vẫn chưa thể hoàn thành, đang rất cần được tỉnh quan tâm, có giải pháp.

Trước yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân các dự án đầu tư, đặc biệt là các dự án quy mô lớn, các công trình trọng điểm, đảm bảo giải ngân 100% vốn đầu tư công trong năm 2019 theo mục tiêu của UBND tỉnh, ông Nguyễn Mạnh Tiến, Giám đốc KBNN tỉnh đã đề xuất nhiều giải pháp. Theo đó, đề nghị UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo các đơn vị, địa phương, chủ đầu tư, ban quản lý dự án chủ động, tích cực và quyết liệt trong tổ chức thực hiện các công việc để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các nguồn vốn và khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, chứng từ gửi KBNN để giải ngân thanh toán kịp thời; chịu trách nhiệm trong việc giải ngân chậm vốn đầu tư công năm 2019; kiên quyết điều chuyển vốn đã giao năm 2019 đối với các địa phương, đơn vị chưa phân bổ chi tiết kế hoạch vốn để bổ sung cho các đơn vị, các dự án có tỷ lệ giải ngân cao, có nhu cầu bổ sung kế hoạch vốn năm 2019; những dự án có tỷ lệ giải ngân thấp, chỉ đạo chủ đầu tư, sở, ngành, ban quản lý dự án quyết liệt triển khai thực hiện để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, nếu đến hết tháng 9, dự án nào đạt dưới 50% KHV sẽ thực hiện điều chuyển vốn đã giao năm 2019 sang dự án khác…