Rừng Khuôn Mánh – Nơi ra đời Đội Cứu quốc quân II

Thành lập Đội Cứu quốc quân II, đội quân quyết đem xương máu ra chiến đấu với quân thù để giành lại độc lập cho non sông. Trong số 36 chiến sỹ có 3 chiến sỹ nữ là: Đường Thị Ân, Hoàng Thị Ngoan và Hoàng Thị Lê. Đồng chí Chu Văn Tấn được chỉ định làm Chỉ huy trưởng, đồng chí Nguyễn Cao Đàm làm Chỉ huy phó, Trần Văn Phấn làm Uỷ viên.

Sau ngày thành lập, số quân đã được bổ sung thêm, do nhân dân tại căn cứ Bắc Sơn, Võ Nhai lần lượt ra nhập đội ngũ. Rất vinh dự là có 2 cặp, sau này thành vợ chồng là đồng chí Lê Dục Tôn - Hoàng Thị Ngoan và Chu Văn Tấn - Đường Thị Ân. Nhiều người ở xã Tràng Xá, Võ Nhai và cả ông Nguyễn Văn Bùn (tức Nguyễn Văn Ẩn) người xã Hoàng Vân, Hiệp Hoà, Bắc Giang cũng được đứng trong hàng ngũ đội viên Cứu Quốc quân.

Sau một thời gian ngắn, đội Cứu quốc quân II đã lập được nhiều công lớn vừa bám đất, giữ làng, chống càn, tấn công bất ngờ đã gây nhiều tổn hại cho quân địch. Trong tấm bản đồ quân sự liền một dải từ căn cứ ATK II Hiệp Hoà (Bắc Giang) đến Võ Nhai (Thái Nguyên) địa danh Tràng Xá nổi lên là một địa chỉ đỏ có tiếng vang lớn trong cả nước.

Trải qua rèn luyện và trưởng thành, đội quân du kích Bắc Sơn - Võ Nhai đã không ngừng lớn mạnh là một trong những cách tay đắc lực của cách mạng lúc đó. Nhạc sỹ Văn Cao đã có bài hát Bắc Sơn là ghi nhận tinh thần và những chiến công hào hùng của đội Cứu quốc quân Bắc Sơn - Võ Nhai...

Từ ngày 15 đến ngày 20/4/1945, tại nhà ông Lý Đông, thuộc thôn Liễu Ngạn, xã Hoàng Vân, Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang, Hội nghị Quân sự Bắc Kỳ dưới sự chỉ đạo của Tổng Bí thư Trường Chinh và các đồng chí Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến Dũng, Trần Đăng Ninh, Lê Thanh Nghị… đã họp bàn quyết định hợp nhất các lực lượng vũ trang trong cả nước lấy tên là Khu giải phóng Việt Bắc bao gồm 6 tỉnh là Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Giang... lập nên một An toàn khu để trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp.