“Hợp tác để vượt qua thách thức kép”

Chìa khóa khôi phục kinh tế và tăng sức chống chịu trước thiên tai

Ngày Quốc tế giảm nhẹ rủi ro thiên tai được bắt đầu vào năm 1989 do Đại hội đồng Liên Hợp Quốc khởi xướng để tôn vinh các nỗ lực và văn hóa toàn cầu trong đấu tranh sinh tồn với thiên tai và thúc đẩy mỗi cá nhân và Chính phủ các Quốc gia chung tay xây dựng môi trường an toàn hơn trước thiên tai. Từ năm 2009, Ngày Quốc tế giảm nhẹ rủi ro thiên tai được tổ chức cố định vào ngày 13/10 hàng năm. Các quốc gia khu vực Đông Nam Á (ASEAN) cũng lấy ngày này để kỉ niệm Ngày Quản lý thiên tai ASEAN.

Theo Văn phòng Liên Hợp Quốc về giảm nhẹ rủi ro thiên tai (UNDRR), chủ đề của năm nay tập trung vào Mục tiêu (f) của Khung hành động toàn cầu Sen-dai về Giảm nhẹ rủi ro thiên tai là “Tăng cường hợp tác quốc tế để giúp các nước đang phát triển giảm nhẹ rủi ro và thiệt hại do thiên tai thông qua hỗ trợ phù hợp và bền vững để thực hiện các hành động cấp quốc gia nhằm hoàn thành các các mục tiêu của Khung Sendai vào năm 2030”.

Theo ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Chánh văn phòng Ban chỉ đạo Quốc gia về phòng chống thiên tai, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai, với chủ đề “Hợp tác để cùng vượt qua thách thức kép”, Việt Nam muốn nhấn mạnh bối cảnh toàn cầu nói chung và khu vực ASEAN nói riêng đang phải đối mặt với thảm họa chưa từng có là Đại dịch COVID-19 và diễn biến thiên tai diễn ra rất phức tạp, cực đoan trên quy mô toàn cầu. Trong một thế giới phẳng nơi mà các quốc gia, các lãnh thổ đều có ảnh hưởng lẫn nhau để giải quyết các vấn đề mang tính liên quốc gia để cùng vượt qua thách thức kép.

Cụ thể tại Việt Nam, chúng ta có thể thấy Lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã thực hiện chủ trương thúc đẩy ngoại giao Vắc-xin nhằm đảm bảo tăng tỷ lệ tiêm Vắc-xin cho mọi người dân trong thời gian sớm nhất. Trong đợt mưa lũ lịch sử miền Trung tháng 10/2020, chỉ sau 1 thời gian ngắn kêu gọi, con số hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế trong và ngoài nước cho đồng bào miền Trung đã lên đến hơn 25 triệu USD. Ngoài sự hợp tác trực tiếp như viện trợ, hỗ trợ các nguồn lực, các tổ chức đối tác trong phòng, chống thiên tai đã hợp tác với phía Việt Nam để chuyển giao kĩ thuật, khoa học công nghệ, hợp tác trao đổi thông tin, đổi mới trong quản trị rủi ro thiên tai, thảm họa để các quốc gia đang phát triển tăng cường khả năng chống chịu trước cả thiên tai và dịch bệnh.

“Có thể thấy “Cùng hợp tác vượt qua thách thức kép” chính là chìa khóa để giúp các quốc gia vượt qua được dịch bệnh nhằm khôi phục kinh tế và tăng cường sức chống chịu trước thiên tai. Đây cùng là thông điệp hết sức ý nghĩa mà ngày Quốc tế giảm nhẹ rủi ro thiên tai năm nay muốn lan tỏa” ông Nguyễn Văn Tiến nhấn mạnh.

Việt Nam ứng phó “thách thức kép”

Từ đầu năm 2021 đến đầu tháng 10/2021, nước ta đã xảy ra 17/22 loại hình thiên tai, làm 61 người chết, mất tích, 72 người bị thương; 238 nhà sập đổ hoàn toàn, 8.286 nhà bị hư hỏng, tốc mái; 28.532 gia súc, gia cầm bị chết, cuốn trôi; 84.308 ha lúa, rau màu; 18,1 km đê, kè, kênh mương hư hỏng, sạt lở; 303.000 m3 đất đá, bê tông sạt lở gây ách tắc các tuyến giao thông. Ước tính giá trị thiệt hại khoảng 450 tỷ đồng. Riêng cơn bão số 7 (LIONROCK), sơ bộ đến đến 16h ngày 11/10, bão số 7 đã làm 2 người bị chết do lũ cuốn trôi tại huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái; 1 nhà bị sạt lở taluy tại Yên Bái, 1 điểm trường tại Lào Cai bị sạt lở; 335,4 ha lúa, hoa màu bị ngập; 1 điểm quốc lộ (Lào Cai), 2 điểm tỉnh lộ (Lào Cai), 4 điểm liên xã (Lào Cai, Yên Bái) bị sạt lở.

Ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai.

Theo ông Nguyễn Văn Tiến, đến thời điểm này đã qua thời kỳ lũ chính vụ với khu vực miền Bắc và may mắn là chưa xảy ra trận lũ lớn, lũ quét, sạt lở đất diện rộng nào trong khu vực. Tuy nhiên, cũng cần đề phòng mưa lũ lớn cục bộ, nghiêm trọng như đã xảy ra vào tháng 10/2017. Đồng thời, hiện bắt đầu bước vào thời kỳ mưa lũ chính vụ khu vực miền Trung và được cơ quan dự báo nhận định khu vực này có khả năng xảy ra mưa lớn dồn dập trong các tháng 10-11/2021, đặc biệt ở khu vực Trung và Nam Trung Bộ.

Cùng với thiên tai, trong những tháng đầu năm 2021, đại dịch COVID-19 đã diễn ra phức tạp, 19 tỉnh, thành phố khu vực Nam Bộ, thủ đô Hà Nội, Đà Nẵng và nhiều địa phương phải dãn cách xã hội theo chỉ thị 16; hầu hết các địa phương đã, đang tập trung mọi nguồn lực (lực lượng, phương tiện, trang thiết bị,...) và sử dụng phần lớn dự phòng ngân sách, các nguồn lực hợp pháp khác cho công tác phòng chống dịch COVID-19 nên chưa có điều kiện triển khai nhiều hoạt động phòng, chống thiên tai trong tình hình mới, trong khi mùa mưa bão đang xảy ra. Đây là thách thức lớn cho công tác phòng, chống thiên tai.

“Để chủ động ứng phó, không để bị động với “thảm họa kép”, thì lực lượng xung kích phòng chống thiên tai địa phương luôn là lực lượng nòng cốt, tuyến đầu. Theo đó, lực lượng này cần được tập huấn thuần thục các phương án ứng phó các tình huống rủi ro thiên tai có thể xảy ra trong bối cảnh thiên tai, dịch bệnh. Ngoài ra, thông tin, truyền thông có vai trò quan trọng, phải đi trước một bước để giúp người dân chủ động phòng tránh”, ông Nguyễn Văn Tiến, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục phòng chống thiên tai.

Ông Nguyễn Văn Tiến nhấn mạnh, trong bối cảnh như vậy, công tác chỉ đạo và triển khai ứng phó vượt qua thách thức kép thiên tai và dịch bệnh đã được thực hiện tốt trong thời gian vừa qua, cụ thể: Chỉ đạo các địa phương rà soát, chủ động phương án sẵn sàng đảm bảo an toàn phòng, chống thiên tai trong điều kiện dịch bệnh COVID-19 (Các văn bản số 60/TWPCTT ngày 11/5/2021 và 313/VPTT ngày 30/6/2021); đến nay đã có 43/63 tỉnh, thành phố rà soát, cập nhật số liệu phương án ứng phó thiên tai, trong đó có phương án sơ tán dân phù hợp trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp.

Đồng thời, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống thiên tai cũng phối hợp với Bộ Y tế ban hành các văn bản chỉ đạo, sổ tay hướng dẫn công tác phòng, chống thiên tai trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 tới các cấp chính quyền và người dân (Quyết định 16/QĐ-TWPCTT ngày 23/8/2021 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai). Phối hợp với Bộ Y tế và các tổ chức quốc tế tổ chức 2 khóa tập huấn dành cho cấp tỉnh (63 tỉnh, thành phố với 2.100 cán bộ tham dự tại 204 điểm cầu); tập huấn dành cho cấp huyện, xã (550 quận, huyện với 18.000 cán bộ và hơn 6.000 xã tại 1.000 điểm cầu); 1.800 điểm cầu qua mạng xã hội facebook (17.000 người theo dõi) về nâng cao kỹ năng, rà soát phương án phòng, chống thiên tai trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19.

Ông Nguyễn Văn Tiến cũng cho biết, qua triển khai ứng phó với cơn bão số 5, số 6, các địa phương khu vực ảnh hưởng của bão đã thực hiện đồng bộ, đảm bảo an toàn, không phát sinh, lây lan dịch bệnh, trong đó sẵn sàng kế hoạch sơ tán 331.929 người dân khu vực ven biển khi có tình huống nguy hiểm; rà soát 4.031 đối tượng F0, F1 đang giãn cách theo Chỉ thị 16/CT-TTg sẵn sàng đảm bảo an toàn; khoanh vùng những đối tượng khu vực đặc biệt nguy hiểm. Có thể thấy, công tác chỉ đạo và triển khai ứng phó vượt qua “thách thức kép” thiên tai và dịch bệnh đã được thực hiện tốt trong thời gian qua.