Đưa Buprenorphine vào điều trị cho người nghiện các chất dạng thuốc phiện

Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), Buprenorphine là chất dạng thuốc phiện bán tổng hợp, có tác dụng tương tự như thuốc phiện, mocphin hay heroin… Thuốc Buprenorphine đã được sử dụng trong y học để điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bất hợp pháp, điều trị đau cấp và mạn tính. Buprenorphine giúp người nghiện giảm hoặc ngừng lệ thuộc vào heroin và các chất dạng thuốc phiện khác như thuốc phiện, morphine…, giúp giảm hội chứng cai (đau cơ, đau khớp, vã mồ hôi, lo lắng, bồn chồn, chảy nước mũi, nước mắt, ngáp…).

Buprenorphine là dạng thuốc viên nên việc vận chuyển, bảo quản cũng dễ dàng hơn, ngậm dưới lưỡi và có tác dụng kéo dài hơn Methadone nên bệnh nhân khi đã ổn định liều có thể 2-3 ngày mới phải đến cơ sở y tế để ngậm một lần, nên sẽ giảm đáng kể thời gian đi lại của bệnh nhân, nhất là bệnh nhân ở vùng núi hay vùng sâu, vùng xa. Lợi ích của Buprenorphine là giúp người nghiện giảm hoặc ngừng lệ thuộc vào heroin và các chất dạng thuốc phiện khác, giảm hội chứng cai. Do vậy, họ sẽ giảm hoặc không sử dụng heroin hay các chất dạng thuốc phiện khác nữa. Loại thuốc mới này cũng phòng được các bệnh lây truyền qua đường máu như HIV, viêm gan B, viêm gan C. Điều trị Buprenorphine cũng làm giảm tử vong do dùng quá liều heroin, giảm các hành vi phạm pháp, giúp người nghiện phục hồi chức năng tâm lý xã hội, lao động và hòa nhập cộng đồng.

Khi so sánh về 2 thuốc Buprenorphine và Methadone qua các nghiên cứu cho thấy: Hiệu quả trong điều trị nghiện của Buprenorphine và Methadone tương tự nhau. Tuy nhiên, do tác dụng của Buprenorphine kéo dài nên bệnh nhân chỉ phải đến cơ sở y tế 2-3 ngày một lần ngậm thuốc khi đã đạt ổn định liều, trong khi bệnh nhân uống thuốc thay thế Methadone cần đến cơ sở y tế hàng ngày. Thuốc Buprenorphine cũng an toàn và ít tác dụng phụ hơn so với Methadone. Với người nghiện nhiễm HIV đang điều trị thuốc ARV, do Buprenorphine không tương tác thuốc với ARV nên không phải tăng liều Methadone và ARV trong khi nếu dùng Methadone cần tăng liều cả 2 loại thuốc này.

Tuy nhiên, Buprenorphine cũng có một số nhược điểm khi so sánh với Methadone, đó là: Phương thức sử dụng thuốc Buprenorphine phức tạp hơn Methadone. Thuốc Buprenorphine sử dụng đường ngậm dưới lưỡi, tan chậm nên thời gian người bệnh phải ngồi đợi thuốc tan hết khoảng 10-15 phút, thuốc có vị hơi đắng trong khi Methadone uống xong về được ngay. Buprenorphine chỉ hấp thu tốt khi ngậm dưới lưỡi. Nếu uống, thuốc sẽ hấp thu kém qua đường ruột nên không có tác dụng. Giá thành thuốc Buprenorphine cũng đắt hơn khi so sánh cùng liều dùng với Methadone. Buprenorphine không phải là thuốc cai nghiện mà là để điều trị cho người nghiện các chất dạng thuốc phiện, để bệnh nhân không thèm nhớ sử dụng thuốc phiện hay heroin. Loại thuốc này cần điều trị lâu dài chứ không phải điều trị vài tuần hay vài tháng. Khi bắt đầu điều trị, bệnh nhân hàng ngày vẫn phải đến cơ sở y tế theo hướng dẫn của thầy thuốc cho đến khi đạt liều ổn định. Bệnh nhân phải ngậm thuốc ít nhất 15 phút tại cơ sở y tế để đảm bảo thuốc đã tan hết trong miệng và có tác dụng.

Giống như những loại thuốc khác, khi sử dụng Bupenorphine một số người cũng có thể có một số tác dụng phụ có thể xảy ra như: Đau đầu, buồn nôn, vã mồ hôi… Tuy nhiên, các triệu chứng này thường nhẹ và giảm dần sau một thời gian sử dụng. Do vậy, bệnh nhân cần hỏi thầy thuốc để được tư vấn trước khi tham gia điều trị và khi có tác dụng phụ cũng cần trao đổi với bác sĩ điều trị. Vì nghiện là bệnh mãn tính của não bộ nên giống như điều trị bằng Methadone, bệnh nhân điều trị bằng thuốc Buprenorphine là điều trị lâu dài. Tuy nhiên, trong quá trình điều trị bệnh nhân có thể chấm dứt điều trị trong các trường hợp sau: Không tuân thủ quy trình điều trị hoặc không tuân thủ hướng dẫn của thầy thuốc; có hành vi phạm pháp; xét nghiệm dương tính với các chất ma túy khác ngoài chất dạng thuốc phiện; tự nguyện xin thôi điều trị.