Nâng cao hiệu quả hoạt động của tòa án trong tình hình mới

Cùng dự có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư T.Ư Đảng: Phan Đình Trạc, Trưởng Ban Nội chính T.Ư; Nguyễn Hòa Bình, Chánh án TAND tối cao; đồng chí Trương Hòa Bình, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ; đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương.

Đề án "Đổi mới tổ chức bộ máy TAND tinh gọn hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII của Đảng đáp ứng yêu cầu của tình hình mới" là bước đầu tiên để xây dựng lộ trình cải cách tư pháp mới 2021-2030, tầm nhìn đến 2045 theo tinh thần Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị ban hành năm 2005. Theo đó, sẽ có hai giai đoạn, từ nay đến năm 2022 tập trung cải cách nội bộ, sơ bộ, thí điểm. Sau năm 2022, tiến hành xác định lại địa vị pháp lý, hoạt động, nội dung, tố tụng.

Các ý kiến tại buổi làm việc đồng tình, nhất trí cao với đề án và góp ý nhiều nội dung quan trọng về tổ chức tòa án; một số vấn đề về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của TAND theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; những yêu cầu mới đặt ra trong quá trình đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của TAND trong thời gian tới.

Sau khi các bộ, ngành nêu ý kiến, phát biểu kết luận buổi làm việc, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh nội dung quan trọng được nêu trong Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị là hoàn thiện tổ chức, bộ máy các cơ quan tư pháp; trong đó trọng tâm là xây dựng, hoàn thiện tổ chức và hoạt động của TAND tối cao. Theo đó, tổ chức hệ thống tòa án theo thẩm quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính, gồm bốn cấp là tòa án sơ thẩm khu vực được tổ chức ở một hoặc một số đơn vị hành chính cấp huyện; tòa án phúc thẩm có nhiệm vụ xét xử phúc thẩm và xét xử sơ thẩm một số vụ án; tòa thượng thẩm được tổ chức theo khu vực có nhiệm vụ xét xử phúc thẩm và TAND tối cao có nhiệm vụ hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, phát triển án lệ và xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm.

Chủ tịch nước nêu rõ, Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) giao Ban Cán sự đảng TAND tối cao xây dựng đề án: Đổi mới tổ chức bộ máy TAND tối cao bảo đảm tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của tình hình mới để sớm trình Bộ Chính trị sau khi lấy ý kiến của các cơ quan chức năng.

Chủ tịch nước đánh giá cao Ban Cán sự đảng TAND tối cao đã nghiên cứu, xây dựng đề án công phu, nghiêm túc, khoa học, đã nêu rõ được thực trạng tổ chức và hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ như công tác xét xử, giải quyết các loại án; giám đốc việc xét xử; công tác xây dựng pháp luật, tổng kết thực tiễn xét xử, bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử và phát triển án lệ... Cùng với đó là đánh giá được những ưu điểm, bất cập, hạn chế và nguyên nhân, đề ra nhiệm vụ, giải pháp và việc tổ chức thực hiện.

Trên cơ sở ý kiến của các ban, bộ, ngành, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, về cơ bản, mục tiêu, quan điểm và cơ sở để xây dựng đề án là phù hợp yêu cầu tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả nêu trong Nghị quyết Trung ương 6, khóa XII và chủ trương tổ chức hệ thống tòa án theo thẩm quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính như nêu trong Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị. Do đó, đã có sự thống nhất về việc cần thiết phải sớm ban hành đề án này. Tuy nhiên Chủ tịch nước lưu ý, cần làm rõ việc đổi mới tổ chức, đổi mới hoạt động của TAND có ảnh hưởng, tác động gì đến tổ chức và hoạt động của Viện Kiểm sát nhân dân, cũng như quá trình tố tụng của các cơ quan tố tụng theo quy định hiện hành; làm rõ quan hệ giữa đề án này và đề án về chiến lược xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta... Chủ tịch nước lưu ý, việc thí điểm tiếp tục xây dựng tòa án khu vực có ý nghĩa rất quan trọng, đây cũng chính là việc tiếp tục thực hiện xây dựng lộ trình cải cách tư pháp mới 2021-2030, tầm nhìn đến 2045 theo tinh thần Nghị quyết số 49 của Bộ Chính trị. Do đó, cần xác định rõ vai trò trọng tâm của tòa án trong công cuộc cải cách tư pháp và phải được áp dụng triển khai mạnh mẽ.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, việc kiện toàn, tinh gọn tổ chức của tòa án cấp huyện phù hợp nhiệm vụ nêu trong Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị. Cơ quan soạn thảo cần cân nhắc việc lựa chọn tên gọi của các tòa án khu vực để áp dụng thống nhất trong toàn quốc… Đặc biệt, các tòa án khu vực phải bảo đảm dưới sự giám sát của Hội đồng nhân dân, Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đặc biệt là người dân đối với cơ quan xét xử. Đi liền với đó là bảo đảm tính minh bạch, công khai trong hoạt động xét xử, thông tin công bố các bản án được xét xử lên mạng internet và tiếp thu ý kiến đóng góp, phản hồi của người dân, nhất là các bản án dân sự, hành chính.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cũng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, đưa ra các đề xuất mới mang tính đột phá, góp phần hoàn thiện dự thảo đề án. Đi liền với đó là khắc phục những bất cập, hạn chế trong thời gian qua về tổ chức, hoạt động của bộ máy TAND, góp phần xây dựng một nền tư pháp "trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa". Qua đó, đáp ứng tốt hơn những đòi hỏi của quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Cùng với đó, cần bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả trong sử dụng kinh phí với mục tiêu cao nhất là hiệu quả hoạt động của tòa án các cấp và tạo thuận lợi hơn nữa cho người dân và doanh nghiệp.