Khó khăn trong điều trị dự phòng phơi nhiễm

Theo số liệu của ngành Y tế, từ năm 1996, đến 31-8-2020 lũy tích toàn tỉnh có 9.509 người nhiễm HIV, số đã tử vong 4.417 người, số còn sống có mặt tại địa phương 5.092 người. Tỷ lệ người nhiễm chủ yếu là nam 78,8%, nữ 21,2%, người nhiễm tập chung độ tuổi lao động (từ 20 - 39) là: 78,7%. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong nhóm nghiện chích ma túy có xu hướng giảm, năm 2016 chiếm 23%, năm 2017 chiếm 18% và 2019 còn 9,5%. Riêng nhóm MSM có tỷ lệ lây nhiễm HIV năm 2017 chiếm 4%, đến năm 2020 là 29%, đường lây chủ yếu là quan hệ tình dục không an toàn.

Theo bác sĩ Trương Bình Minh, Trưởng khoa Phòng, chống HIV/AIDS (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh) cho biết. Có nhiều lý do khiến đối tượng MSM không công khai giới tính trong quan hệ đồng giới vì sợ bị cộng đồng xã hội kỳ thị. Ngành Y tế đã đưa ra những cảnh báo MSM sẽ trở thành nhóm chính trong lây nhiễm HIV trong thời gian tới. Do đó khuyến cáo: Những người có nguy cơ cao nhiễm HIV thì cần đến các phòng khám có cung cấp dịch vụ PrEP để được đánh giá và chỉ định điều trị dự phòng PrEP. Đây là một trong những chương trình được tổ chức Y tế thế giới (WHO) hỗ trợ một số nước, trong đó có Việt Nam.

Trước những diễn biến phức tạp đó, Bộ Y tế đã ban hành Kế hoạch điều trị dự phòng trước phơi nhiễm bằng thuốc kháng HIV (PrEP) giai đoạn 2018-2020. Trong đó Thái Nguyên là một trong 11 tỉnh được thụ hưởng chương trình PrEP. Đây là phương pháp điều trị dự phòng trước phơi nhiễm, sử dụng thuốc ARV để dự phòng lây nhiễm HIV cho những người chưa nhiễm HIV nhưng có nguy cơ nhiễm HIV cao. Các nghiên cứu của WHO cho thấy PrEP có hiệu quả dự phòng lây nhiễm HIV cao lên tới trên 90% nếu tuân thủ điều trị tốt.

Đến nay, trên địa bàn toàn tỉnh đã có 3 cơ sở thực hiện dịch vụ tư vấn, sàng lọc và điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP) tại Trung tâm Y tế thành phố Thái Nguyên, Trung tâm Y tế thị xã Phổ Yên và Bệnh viện Đa khoa An Phú (T.P Thái Nguyên). Bác sĩ Trương Bình Minh chia sẻ: “Theo dõi trên mạng xã hội, trang Blue...thì có nhiều đối tượng MSM đến và đi tại địa bàn tỉnh. Cũng đối tượng công khai về nhu cầu tìm bạn đồng giới, công khai về tình trạng nhiệm HIV... Nhìn chung họ đang có cuộc sống rất khổ tâm vì không muốn bộc lộ với những người xung quanh, kể cả người thân. Người cao tuổi (trên 60) cũng có và chủ yếu là tuổi 16-40. Những bạn trẻ, thậm chí chưa đến tuổi vị thành niên gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống, không biết bày tỏ cùng ai, nên họ sẽ lén lút hẹn hò, di chuyển phức tạp để thực hiện cho được nhu cầu tâm, sinh lý bản thân”.

Được biết, từ đầu năm đến nay, cả 3 cơ sở làm dịch vụ PrEP mới có 117 khách hàng đến tiếp cận, trong đó mới có 61 khách hàng đầu tiên sử dụng PrEP, 51 khách hàng đang sử dụng PrEP và tại T.P Thái Nguyên có 47 khách hàng sử dụng PrEP hằng ngày, T.X Phổ Yên có 12 khách hàng. Tại các cơ sở dịch vụ tư vấn, sàng lọc đều cho biết khó khăn nhất là đối tượng chưa mạnh dạn tiếp cận, hoặc tham gia rồi tự rút lui vào “bí mật”. Các chuyên gia cũng đã lập nhiều công cụ giao tiếp trực tuyến qua mạng Internet bằng nhiều hình thức, những khó tìm được sự hợp tác hiệu quả. Vấn đề chính là thay đổi nhận thức trong xã hội và bản thân những người MSM hoặc có nguy lây nhiễm HIV cơ cao phải thực sự khai tâm và tìm đến cơ sở y tế mới có hiệu quả trong phòng chống lây nhiễm HIV và mở rộng điều trị dự phòng trước phơi nhiễm.