Bảo vệ sức khỏe trước nguy cơ dịch COVID-19 bùng phát trở lại

Theo GS, TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Y tế dự phòng (Bộ Y tế), mặc dù số ca mắc, tử vong do COVID-19 trên toàn cầu có xu hướng giảm, nhưng ở một số khu vực, dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp và xuất hiện các biến chủng mới. Trước đây, lưu hành chủ yếu hai biến thể phụ của Omicron là BA.1, BA.2 thì đến nay một số nước ở khu vực châu Âu và Mỹ đã xuất hiện biến thể phụ BA.4, BA.5 và bắt đầu có sự gia tăng về số ca mắc. Thế giới vẫn đang tiếp tục đánh giá tính lây lan của hai biến thể phụ này; một số đánh giá nhỏ ban đầu cho thấy, hai biến thể phụ BA.4, BA.5 lây lan nhanh hơn biến thể BA.1, BA.2.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhận định: Thế giới giới vẫn đang trong đại dịch, Omicron hiện là biến thể phổ biến, nhưng chưa phải là biến thể cuối cùng. Vì vậy, các nước cần tiếp tục duy trì các biện pháp ứng phó như tiêm vắc-xin, giám sát trọng điểm.

Tại Việt Nam, hiện vẫn duy trì đà giảm số ca mắc mới, tỷ lệ chết rất thấp, lưu hành chủ yếu là biến thể BA.2 của Omicron có biểu hiện lâm sàng nhẹ. Có được điều này một phần do chúng ta đạt tỷ lệ tiêm chủng cao, cũng như đã có những chiến dịch bảo vệ người nguy cơ cao. Tuy nhiên, hiện đã có sự xâm nhập biến thể phụ BA.5 của Omicron vào nước ta và biến thể này có nguy cơ lấn át biến thể cũ.

PGS, TS Dương Thị Hồng, Phó Viện trưởng Vệ sinh dịch tễ Trung ương (Bộ Y tế) cho biết: Đến nay, gần 230 triệu mũi tiêm đã được tiêm cho người dân, góp phần hiệu quả trong công tác phòng, chống dịch, giúp giảm rõ rệt ca mắc bệnh, nhập viện, nặng và tử vong. Mặc dù số ca mắc và tử vong do COVID-19 trên cả nước đã có xu hướng giảm rõ rệt, nhưng vẫn có các trường hợp phải điều trị tại bệnh viện do chuyển nặng và ghi nhận các ca tử vong, nhiều người phải điều trị những biến chứng hậu COVID-19.

Đáng lo ngại, hiện nay xuất hiện tâm lý chủ quan, từ chối tiêm vắc-xin tại nhiều địa phương. Nhiều người dân đã mắc COVID-19 không đồng ý tiêm các mũi tiếp theo do nghĩ đã được miễn dịch bảo vệ, cho rằng liều bổ sung, liều nhắc lại là không cần thiết. Trong khi đó, theo hướng dẫn của Bộ Y tế, liều tiêm bổ sung thuộc liều tiêm cơ bản và không phải là liều nhắc lại.

Các nghiên cứu trên thế giới đã ghi nhận hiệu quả bảo vệ của mũi tiêm cơ bản vắc-xin phòng COVID-19 giảm dần theo thời gian trong vòng sáu tháng sau khi tiêm và trong điều kiện xuất hiện các biến thể mới. Đối với biến thể Omicron, hiệu quả bảo vệ giảm rất nhanh do nồng độ kháng thể cần thiết để trung hòa vi-rút ở mức cao hơn so với các biến chủng vi-rút SARS-CoV-2 trước đây, cho nên những người đã tiêm mũi cơ bản nếu không tiêm mũi nhắc lại vẫn có nguy cơ mắc bệnh.

Đáng chú ý, theo kết quả của một số nghiên cứu gần đây, những người đã tiêm vắc-xin liều cơ bản bị mắc COVID-19, miễn dịch bắt đầu giảm ở tuần thứ 10 đến 19 sau tiêm. Nếu những người này được tiêm nhắc lại vắc-xin phòng COVID-19 thì sẽ khôi phục khả năng miễn dịch, duy trì hiệu lực bảo vệ trước nguy cơ nhiễm vi-rút SARS-CoV-2.

Hệ thống điều trị COVID-19 của Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) ghi nhận: Trong số 32.212 trường hợp tử vong do COVID-19, có tới 52,8% số ca tử vong là chưa tiêm vắc-xin phòng COVID-19; 29,8% đã tiêm một mũi hoặc hai mũi vắc-xin và chỉ có 7,3% đã tiêm ba mũi. Số liệu này một lần nữa khẳng định tính cần thiết phải thực hiện tiêm mũi nhắc lại lần một (mũi ba) cho những người đã hoàn thành tiêm hai mũi cơ bản. Ngoài ra, các nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam cũng chỉ ra kháng thể sau tiêm mũi ba sẽ suy giảm đáng kể ở khoảng tuần thứ 15 sau tiêm, nhất là kháng thể biến thể Omicron.

Do vậy, việc tiêm mũi bốn đặc biệt hữu ích đối với những người từ 50 tuổi trở lên, người từ 18 tuổi trở lên có suy giảm miễn dịch từ thể vừa đến thể nặng, người từ 18 tuổi trở lên thuộc nhóm nguy cơ phơi nhiễm với COVID-19 như: Cán bộ y tế, cán bộ tuyến đầu chống dịch, công nhân, người làm việc tại các khu công nghiệp…

PGS, TS Dương Thị Hồng khuyến cáo, việc tiêm các mũi nhắc lại (mũi ba, mũi bốn) vắc-xin COVID-19 là cần thiết nhằm bảo vệ người tiêm không bị mắc bệnh, nhất là tránh nguy cơ bị bệnh nặng và tử vong do COVID-19 trong điều kiện xuất hiện các biến thể mới.

Để bảo vệ sức khỏe của mình, của gia đình và cộng đồng trước nguy cơ dịch COVID-19 bùng phát trở lại, người dân cần tích cực ủng hộ và chủ động đi tiêm nhắc lại các mũi vắc-xin phòng COVID-19; những nhóm có nguy cơ cần tiêm đúng lịch, đủ liều các mũi vắc-xin phòng COVID-19 nhắc lại theo khuyến cáo để có thể tăng cường miễn dịch. Hãy chung tay đưa trẻ trong độ tuổi từ 5 đến dưới 12 tuổi đi tiêm vắc-xin phòng COVID-19 an toàn, đúng lịch theo hướng dẫn của ngành Y tế. Bên cạnh đó, ngành Y tế sẽ tiếp tục giám sát để điều chỉnh các biện pháp chống dịch an toàn, hiệu quả...