Tăng cường xét nghiệm sàng lọc kép HIV, giang mai cho phụ nữ mang thai

Bệnh giang mai là nguyên nhân phổ biến thứ hai của thai chết lưu trên thế giới nhưng xét nghiệm và điều trị nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI) này ở phụ nữ mang thai là kém ở nhiều quốc gia, và ít phổ biến hơn trong chăm sóc tiền sản so với xét nghiệm và điều trị HIV.

Trên toàn cầu, đã có tiến bộ rõ rệt trong việc loại bỏ HIV lây truyền từ mẹ sang con nhưng tiến triển chậm hơn nhiều trong việc ngăn ngừa bệnh giang mai bẩm sinh, với khoảng 660.000 trường hợp được báo cáo trong năm 2016. Hơn 350.000 trong số này đã dẫn đến các biến chứng khi sinh, trong đó có 200.000 trường hợp tử vong và sơ sinh .

Vụ Sức khỏe bà mẹ - trẻ em cho biết, mỗi năm Việt Nam có 2 triệu phụ nữ mang thai và ước tính tỉ lệ lây nhiễm HIV là 0,19%, tương đương 3.800 phụ nữ nhiễm HIV. Nếu không có can thiệp thì trong số này tỉ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con là 30 - 40%, tương đương 1.140 - 1.520 trẻ bị lây nhiễm HIV. Theo Vụ Sức khỏe Bà mẹ trẻ em, Bộ Y tế, hiện nay, tại Việt Nam phụ nữ mang thai nhiễm HIV đang có xu hướng gia tăng do lây nhiễm qua đường tình dục và tỷ lệ nữ nhiễm HIV tăng cao, đồng thời trẻ cũng có nguy cơ cao mắc bệnh giang mai từ mẹ.

Để giải quyết vấn đề này, WHO đã phát hành một bản tóm tắt chính sách mới, khuyến nghị các quốc gia cung cấp xét nghiệm chẩn đoán nhanh bằng lấy máu đầu ngón tay để sàng lọc đồng thời HIV và giang mai.

Những xét nghiệm đơn giản này có thể phát hiện kháng thể đối với cả Treponemal Pallidum (nguyên nhân gây nhiễm trùng giang mai) và HIV, và có thể được thực hiện tại các cơ sở y tế thay vì được gửi đi phân tích trong phòng thí nghiệm. Điều này có nghĩa là kết quả có sẵn nhanh chóng, cho phép những người có kết quả dương tính với nhiễm trùng bắt đầu điều trị. Việc xét nghiệm sàng lọc kép này cũng rẻ hơn so với việc xét nghiệm riêng biệt.

Tuy nhiên, do xét nghiệm kép không phân biệt giữa nhiễm giang mai đang hoạt động hay bị trong quá khứ, bởi vì nhiễm trùng giang mai trong quá khứ vẫn có thể cho kết quả dương tính. Vì lý do này, WHO khuyến cáo rằng bất kỳ phụ nữ nào xét nghiệm dương tính với bệnh giang mai đều được chỉ định dùng thuốc Benzathine Penicillin sau đó được giới thiệu để xét nghiệm thêm cho chẩn đoán xác định cuối cùng.

Các quốc gia đưa xét nghiệm HIV/giang mai kép vào chăm sóc tiền sản sẽ cần xem lại chiến lược xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai. Đây là xét nghiệm 2 trong 1 chứ không phải là xét nghiệm riêng biệt. Đặc biệt, điều quan trọng là không cần cung cấp xét nghiệm kép cho những phụ nữ nhiễm HIV đang điều trị bằng thuốc kháng virus, những người bị nhiễm giang mai hiện đang được điều trị và xét nghiệm lại HIV.

Ngoài việc tăng cường xét nghiệm và điều trị bệnh giang mai, sử dụng xét nghiệm hai mục đích sẽ tiết kiệm chi phí theo nhiều cách. Nó có khả năng đơn giản hóa việc đào tạo người kiểm tra vì nó yêu cầu nhân viên học một phương pháp kiểm tra chứ không phải hai. Nó cũng sẽ giảm chi phí lưu trữ và vận chuyển vì các xét nghiệm chẩn đoán nhanh không yêu cầu làm lạnh và sẽ giảm xử lý chất thải.