Trung Lương - nơi ghi dấu chiến tích bắn rơi máy bay Pháp

Sau khi trở lại xâm lược nước ta lần thứ hai, thực dân Pháp nhiều lần tấn công lên vùng Việt Bắc - cứ điểm của cách mạng, trong đó có nhiều lượt bằng máy bay. Trong cuốn “Biên niên lịch sử huyện Định Hóa” ghi nhận: Trong giai đoạn 1947-1954, đã có hơn 40 lượt máy bay Pháp tuần tra, thám thính và bắn phá tại ATK Định Hóa, gây thiệt hại nhiều về người và tài sản. Điển hình là: Ngày 13/10/1950, thôn Bảo Biên (xã Bình Trung) bị 12 máy bay địch thả bom và bắn nhiều đạn 12,7mm, làm bị thương 5 người và sập 1 ngôi nhà. Cùng ngày, tại thôn Nà Guồng (xã Trung Hội) bị 6 máy bay từ hướng T.X Thái Nguyên lên thả bom, làm 1 người bị thương và đổ nát 7 ngôi nhà. Cũng trong tháng 10-1950, máy nay Pháp ném bom một nhà trẻ tại xóm Thẩm Rộc, xã Bình Yên khiến 9 trẻ em thiệt mạng và bị thương. Năm 1952, nhà kho của Cục Quân nhu ở xóm Nà To, xã Định Biên bị trúng bom Napan khiến cháy toàn bộ. Năm 1953, Đình Nạ Chào, xã Thanh Định - địa điểm huấn luyện du kích khóa I của huyện Định Hóa bị trúng bom, cháy hỏng…

Lực lượng vũ trang và quân dân Định Hóa đã chiến đấu anh dũng, lập nhiều chiến công để bảo vệ kháng chiến. Tại xã Trung Lương, có trận địa bắn máy bay ở xóm Đồng Trương - nơi bộ đội phòng không và dân quân bắn rơi chiếc máy bay ném bom đầu tiên của giặc Pháp tại ATK Định Hóa. Cũng địa phương này, vào năm 1952, bộ đội phòng không bảo vệ ATK Định Hóa tại xóm Tân Tiến bắn rơi một máy bay của giặc Pháp.

Chúng tôi tìm về xã Trung Lương để tìm hiểu thêm tư liệu về các sự kiện bắn rơi máy bay Pháp. Trải qua quãng thời gian gần 70 năm nên nhân chứng và tư liệu lịch sử giờ còn rất hạn chế. Vợ chồng ông Hà Giang San và bà Nguyễn Thị Điều (cùng sinh năm 1933) ở xóm Tân Tiến, xã Trung Lương xác nhận: Vị trí đặt trận địa phòng không nằm tại một khu đồi thấp thuộc xóm Tân Tiến, hiện được san gạt thành khu dân cư và khu vực sản xuất của người dân. Ông Nguyễn Quang Huy, Phó Chủ tịch UBND xã Trung Lương trực tiếp dẫn chúng tôi về xóm Tân Tiến trăn trở: Địa phương mong muốn xác định vị trí chính xác trận địa phòng không năm xưa, nếu có thể thì đặt bia di tích để ghi dấu sự kiện lịch sử ý nghĩa này.

Là địa phương thuần nông, Trung Lương đã và đang có sự khởi sắc đáng ghi nhận. Hiện, tỷ lệ hộ nghèo của xã giảm xuống dưới 15%; thu nhập bình quân của người dân đạt hơn 35 triệu đồng/người/năm. Ông Nguyễn Quang Huy thông tin: Những năm gần đây, Trung Lương tập trung huy động các nguồn lực cho cơ sở hạ tầng, làm động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Riêng năm 2020, xã triển khai tới 25 công trình giao thông nông thôn và phấn đấu sẽ “về đích” nông thôn mới vào dịp cuối năm.